PHÂN LOẠI TIÊU BẢN

Tiêu bản là các mẫu vật được sử dụng trong nghiên cứu, giảng dạy và sưu tầm trưng bày. Có nhiều loại tiêu bản khác nhau, phân loại dựa trên nguồn gốc mẫu vật, phương pháp chuẩn bị và mục đích sử dụng. Dưới đây là một số cách phân loại tiêu bản phổ biến:

PHÂN LOẠI THEO NGUỒN GỐC

Tiêu bản thực vật:

Bao gồm các mẫu mô, tế bào từ thực vật như: Lá, rễ, thân, hoa, quả. hay cả cây. Mẫu vật được xử lý và bảo quản để giữ nguyên hình dạng, cấu trúc và màu sắc ban đầu.
Ví dụ: Tiêu bản lá cây, hoa Phương, hoa Bồ Công Anh,…

Tiêu bản động vật:

Các mẫu vật động vật, bao gồm cả mẫu vật toàn thân, bộ phận cơ thể, xương, da, lông. Việc thu thập và bảo quản tiêu bản động vật cần tuân thủ các quy định pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã. Các dung dịch bảo quản như formalin có thể gây hại cho sức khỏe, cần được sử dụng cẩn thận.
Ví dụ: Tiêu bản châu chấu, bướm, tiêu bản tim chuột.

Tiêu bản vi sinh vật:

Bao gồm các mẫu vi khuẩn, virus, nấm, tảo.
Loại hình tiêu bản này ít gặp hơn, thường ở trong các phòng thí nghiệm. Thường được sử dụng trong nghiên cứu và chẩn đoán bệnh.

Tiêu bản khoáng vật:

Tiêu bản khoáng vật là mẫu vật khoáng vật được chuẩn bị đặc biệt để nghiên cứu và phân tích. Tiêu bản khoáng vật thường được cắt mỏng và gắn lên lam kính để quan sát dưới kính hiển vi phân cực, cho phép các nhà khoa học xác định thành phần, cấu trúc và tính chất của khoáng vật. Các mẫu vật khoáng vật, bao gồm cả đá, khoáng chất,… Thường được dùng làm mẫu ở các mỏ khoáng sản, nghiên cứu địa chất vùng miền.

PHÂN LOẠI THEO CÁCH BẢO QUẢN

Tiêu bản tươi:

Tiêu bản tươi là một loại tiêu bản vi sinh vật được chuẩn bị từ mẫu vật còn sống hoặc mới thu thập, không qua quá trình cố định hay nhuộm màu. Tiêu bản tươi được sử dụng để quan sát các vi sinh vật sống, chuyển động và các đặc điểm tự nhiên của chúng. Mẫu vật được quan sát ngay sau khi lấy ra, không qua xử lý hóa chất. Thích hợp cho việc quan sát các hoạt động sống của tế bào.

Tiêu bản cố định:

Mẫu vật được xử lý bằng hóa chất để giữ nguyên cấu trúc và ngăn chặn sự phân hủy. Thường được sử dụng cho việc quan sát chi tiết cấu trúc tế bào và mô.

Tiêu bản nhuộm:

Tiêu bản nhuộm là mẫu vật sinh học (tế bào, mô, vi sinh vật…) được xử lý và nhuộm màu để quan sát dưới kính hiển vi. Quá trình này giúp làm nổi bật các cấu trúc và thành phần khác nhau của mẫu vật, từ đó hỗ trợ việc nghiên cứu, chẩn đoán bệnh và nhiều ứng dụng khác trong sinh học và y học. Mẫu vật được nhuộm màu để làm nổi bật các thành phần khác nhau của tế bào và mô. Giúp phân biệt các loại tế bào và mô khác nhau.

Tiêu bản ngâm:

Tiêu bản ngâm là một loại tiêu bản mà mẫu vật (thường là động vật hoặc thực vật) được bảo quản bằng cách ngâm trong dung dịch hóa chất đặc biệt. Dung dịch này giúp cố định và bảo vệ mẫu khỏi sự phân hủy, giữ cho hình dạng và cấu trúc của mẫu gần như nguyên vẹn. Mẫu vật được ngâm trong các loại hóa chất bảo quản để bảo vệ mẫu khỏi sự hư hỏng.

Tiêu bản nhựa hóa:

Là tiêu bản mô mềm được biến đổi thành một khối nhựa cứng, giữ nguyên cấu trúc ban đầu. Quá trình này được thực hiện bằng cách loại bỏ và thay thế hầu hết các thành phần của tế bào bằng nhựa, tạo ra một mẫu vật bền chắc nhưng vẫn giữ nguyên hình dạng và cấu trúc.Mẫu vật được biến đổi thành dạng nhựa cứng, giữ nguyên cấu trúc.

Tiêu bản đông lạnh:

Tiêu bản đông lạnh là một kỹ thuật được sử dụng trong y học, đặc biệt là trong giải phẫu bệnh, để nhanh chóng chẩn đoán các mẫu mô. Thay vì xử lý mẫu mô theo quy trình thông thường mất nhiều thời gian, tiêu bản đông lạnh cho phép bác sĩ giải phẫu bệnh kiểm tra mẫu mô trong vòng vài phút. Các mẫu vật được bảo quản bằng cách đông lạnh.

Tiêu bản khô:

Tiêu bản khô là mẫu vật sinh học (thực vật, động vật hoặc vi sinh vật) đã được xử lý và bảo quản bằng phương pháp làm khô để giữ nguyên hình dạng và cấu trúc ban đầu. Các mẫu vật này thường được sử dụng cho mục đích nghiên cứu, giáo dục, trưng bày hoặc sưu tầm.

PHÂN LOẠI THEO MỤC ĐÍCH SỬ DỤNG

Tiêu bản giải phẫu bệnh:

Được sử dụng để chẩn đoán các bệnh lý dựa trên sự thay đổi cấu trúc của tế bào và mô.

Tiêu bản mô học:

Được sử dụng để nghiên cứu cấu trúc và chức năng của các loại mô khác nhau.

Tiêu bản tế bào học:

Được sử dụng để nghiên cứu cấu trúc và chức năng của các loại tế bào khác nhau.

Tiêu bản dùng trong giảng dạy và học tập:

Được sử dụng trong các trường học, phòng thí nghiệm. Tùy thuộc vào mục đích nghiên cứu và quan sát, người ta sẽ lựa chọn loại tiêu bản phù hợp.